Ik zie twee mannen met bouwhelmen op. Ze gaan met grote mokerhamers te keer in de wereld en slaan hele stukken weg uit onze aardbol. Dat is dit jaar te zien op het logo van de Vredesweek, Powered by Peace. Op allerlei manieren halen we energie uit onze aarde. Er is zoveel en voldoende te krijgen, dat deze energie een bron van vrede en welvaart zou kúnnen zijn. Maar helaas wordt die energie allerminst vreedzaam gewonnen en leidt die tot ontelbare conflicten. Of het nu gaat om olie, steenkool of goud of levensmiddelen. Maar al te vaak zijn ze oorzaak van conflict in plaats van bron van welvaart en vrede.
In Colombia bijvoorbeeld heeft de opbrengst van de steenkolenwinning weinig bijgedragen aan de economische vooruitgang van de mensen bij wie de steenkolen worden gewonnen. In plaats daarvan kunnen strijdende groepen van dat geld wapens aanschaffen en de Colombiaanse bevolking onderdrukken. Daarmee worden mensen gewelddadig van hun land verjaagd om plaats te maken voor mijnbouw. De boer rest niets anders dan armoede of een bestaan als arbeider in dat mijnbedrijf. In plaats van meer welvaart voor de bewoners leidt het delven van steenkolen in Colombia tot corruptie en het oplaaien van geweld. De gewone burgers zijn hier het slachtoffer van.
Ook in landen als Zuid-Soedan en de DR Congo zien we eenzelfde geweld en onrecht tegen burgers. In de olierijke gebieden van Zuid-Soedan zijn honderdduizenden burgers van hun land verdreven en tienduizenden vermoord om ruim baan te maken voor de olie-industrie. In de Democratische Republiek Congo dreigen honderdduizenden gouddelvers hun bron van inkomsten kwijt te raken door de komst van industriële mijnbouw.
Dagelijks komen wij in aanraking met producten, die gemaakt zijn met gebruik van deze omstreden grondstoffen. Bijvoorbeeld gouden sieraden, mobiele telefoons, of de stroom uit uw stopcontact. Weet u waar de grondstoffen die u dagelijks gebruikt vandaan komen en hoe die zijn verkregen? Weet u dat er in Afrika mensen hun grond zijn kwijtgeraakt en van hun land zijn verdreven om u met kerstmis lekkere boontjes te kunnen laten eten? Weet u of u misschien ‘fout goud’ in huis hebt?
We zijn ons te weinig bewust van het feit, dat we het hier goed hebben ten koste van mensen elders. Concreet werd dat deze week op de televisie. Daar kwam de grootste bloementeler van Azië, nota bene een Nederlander aan het woord. Hij runt al jarenlang in Vietnam een bedrijf met 2500 arbeiders. Hij vertelde: “Wat je in Nederland per werknemer kwijt bent aan uurloon, dat geef ik hier in Vietnam ongeveer per week uit aan een arbeider.” Tel uit je winst, zou je kunnen zeggen, die man heeft het goed voor elkaar! Maar wat is de keerzijde van deze medaille? Wij kunnen hier voor weinig geld een bloemetje op tafel zetten, terwijl de arbeider in Vietnam net niet van honger zal omkomen.
We praten steeds meer over de global village, zien onze wereld steeds meer als een dorp. Maar hebben we dan ook in de gaten dat dat werelddorp allerminst lijkt op ons Deurne? Als Deurne een beetje op die wereld zou lijken, dan zou je kunnen stellen dat een wijk als de Walsberg het zeer goed heeft met luxe woningen en veel ruimte. En dat de rest van Deurne, het centrum, de Zeilberg, de Sint Jozefparochie en de wijk van de Heilige Geest en de kerkdorpen allemaal zonder voorzieningen zit, geen elektriciteit, geen stromend water, geen riolering en veel mensen, die leven op de rand van armoede.
Wekelijks vieren we hier in de kerk met elkaar vrede, maar in de vredesweek doen we dat in nadrukkelijke verbondenheid met hen voor wie vrede ver weg lijkt. De leefomstandigheden van mensen rond de mijnen in Colombia en DR Congo en op de olievelden van Soedan kunnen nog zo verschillen van de onze, hun verlangen is niet anders dan dat van ons. Wij zijn gezegend, dat we dagelijks kunnen genieten van de vruchten van allerlei grondstoffen. Maar deze bronnen in de wereld raken een keer uitgeput. En eenvoudige mensen zijn kwetsbaar voor de graaiende mens, die de wijsheid van beneden wil halen, de Ander, God, niet in de ogen durft te zien en mensenrechten met voeten treedt.
Jakobus zegt ons vandaag in zijn brief: “Broeders en zusters, waar naijver en eerzucht heersen, daar treft men ook onrust en allerlei minderwaardige praktijken aan. De wijsheid van omhoog is vóór alles rein, maar ook vredelievend, vriendelijk, altijd voor rede vatbaar, rijk aan barmhartigheid en aan vruchten van goede daden, onpartijdig en oprecht. Gerechtigheid is een vrucht van de vrede en slechts wie de vrede nastreven, zullen haar oogsten.”
Bij God gaat het niet om de vraag van de macht, gaat het niet om winnaars of bezitters, het gaat niet om ambities of prestaties, niet jij staat in het midden. Het kind komt in het midden. God incognito. In zijn spoor gaat het om vrede, recht, barmhartigheid. God is incognito aanwezig in de mensen zonder gestalte of luister. Als Jezus zich met hen vereenzelvigt, is dat duidelijk een opdracht aan ons, zijn volgelingen. Hij laat ons de nabijheid van God zien in een kind.
Ik droom van een solidaire wereld, waarin we op een rechtvaardige manier met elkaar omgaan. Er zijn wel verschillen, maar uiteindelijk willen we allemaal vredig samenleven en goed voor onze kinderen en ouderen zorgen. En een ander gunnen wat je zelf ook graag wilt.
Iemand heeft eens gezegd: “Gisteren was ik zo dom te proberen de wereld te veranderen. Nu ben ik wijs en probeer ik mijzelf te veranderen.”
Anders gezegd: ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf.’
Preek bij Jak 3,16-18;4,1-3 en Mc 9,30-37 op 22 en 23 sep. 2012